Arz ve talep yasası, bir kaynağın satıcıları ile o kaynağın alıcıları arasındaki etkileşimi açıklayan bir teoridir. Teori, belirli bir mal veya ürünün fiyatı ile insanların onu satın alma veya satma istekliliği arasındaki ilişkiyi tanımlar. Genel olarak, fiyat arttıkça, insanlar daha fazla arz etmeye ve daha az talep etmeye isteklidir ve fiyat düştüğünde bunun tersi de geçerlidir.
Arz ve Talep Yasası Nedir?
Teori, talep yasası ve arz yasası olmak üzere iki ayrı “yasaya” dayanmaktadır. İki yasa, gerçek piyasa fiyatını ve piyasadaki malların hacmini belirlemek için etkileşime girer.
Talep yasası, daha yüksek fiyatlarla alıcıların daha az ekonomik mal talep edeceğini söylüyor. Arz yasası, daha yüksek fiyatlarla satıcıların daha fazla ekonomik mal tedarik edeceğini söylüyor. Bu iki yasa, gerçek piyasa fiyatlarını ve bir piyasada işlem gören malların hacmini belirlemek için etkileşime girer. Piyasalarda gözlemlediğimiz fiyatları ve miktarları etkileyen birkaç bağımsız faktör, piyasa arz ve talebinin şeklini etkileyebilir.
En temel ekonomik yasalardan biri olan arz ve talep yasası, hemen hemen tüm ekonomik ilkelere bir şekilde bağlanır. Uygulamada, insanların bir malı arz ve talep etme istekleri, piyasa denge fiyatını veya insanların arz etmeye istekli oldukları malın miktarının insanların talep ettiği miktara eşit olduğu fiyatı belirler.
Bununla birlikte, birden fazla faktör hem arzı hem de talebi etkileyerek bunların çeşitli şekillerde artmasına veya azalmasına neden olabilir.
Talep etmek
Talep yasası, diğer tüm faktörler eşit kalırsa, bir malın fiyatı ne kadar yüksek olursa, o malı o kadar az insanın talep edeceğini belirtir. Başka bir deyişle, fiyat ne kadar yüksek olursa, talep edilen miktar o kadar düşük olur. Alıcıların daha yüksek bir fiyata satın aldığı mal miktarı daha azdır, çünkü bir malın fiyatı arttıkça o malın fırsat maliyeti de artar.
Sonuç olarak, insanlar daha çok değer verdikleri bir şeyi tüketmekten vazgeçmeye zorlayacak bir ürünü satın almaktan doğal olarak kaçınacaklardır.
Talep yasası gibi, arz yasası da belirli bir fiyattan satılan miktarları gösterir. Ancak talep yasasından farklı olarak arz ilişkisi yukarı doğru bir eğim gösterir. Bu, fiyat ne kadar yüksek olursa, arz edilen miktarın o kadar yüksek olduğu anlamına gelir. Satıcının bakış açısından, her ek birimin fırsat maliyeti daha yüksek ve daha yüksek olma eğilimindedir. Üreticiler, daha yüksek bir fiyata daha fazlasını tedarik eder, çünkü daha yüksek satış fiyatı, satılan her bir ek birimin daha yüksek fırsat maliyetini haklı çıkarır.
Bu çizelgelerde zamanın her zaman bir boyut olduğunu anlamak hem arz hem de talep için önemlidir. Yatay eksende bulunan talep edilen veya arz edilen miktar, her zaman belirli bir zaman aralığında malın birimleriyle ölçülür. Daha uzun veya daha kısa zaman aralıkları hem arz hem de talep eğrilerinin şekillerini etkileyebilir.
Arz ve Talep Eğrileri
Herhangi bir zamanda, piyasaya sürülen bir malın arzı sabittir. Başka bir deyişle, bu durumda arz eğrisi dikey bir çizgi iken, azalan marjinal fayda yasası nedeniyle talep eğrisi her zaman aşağı doğru eğimlidir. Satıcılar, o andaki tüketici talebine göre piyasanın taşıyacağından daha fazlasını talep edemezler.
Bununla birlikte, daha uzun zaman aralıklarında tedarikçiler, talep etmeyi umdukları fiyata bağlı olarak piyasaya arz ettikleri miktarı artırabilir veya azaltabilirler. Böylece zamanla, arz eğrisi yukarı doğru eğimlidir; Tedarikçiler ne kadar fazla ücret talep ederse, o kadar çok üretmeye ve pazara sunmaya istekli olacaklardır.
Tüm periyotlar için, azalan marjinal fayda kanunu nedeniyle talep eğrisi aşağı doğru eğimlidir. Herhangi bir alıcının talep ettiği bir malın ilk birimi, her zaman o alıcının en değerli kullanımı için kullanılacaktır. Her bir ek birim için, alıcı bunu art arda daha düşük değerli bir kullanım için kullanacak (veya kullanmayı planlayacaktır).
Vardiyalar ve Hareket
Ekonomi için, arz ve talep eğrileriyle ilgili “hareketler” ve “kaymalar” çok farklı piyasa fenomenlerini temsil eder.
Bir hareket, bir eğri boyunca bir değişikliği ifade eder. Talep eğrisinde, bir hareket, eğri üzerinde bir noktadan diğerine talep edilen fiyat ve miktardaki bir değişikliği ifade eder. Hareket, talep ilişkisinin tutarlı kaldığını ima eder. Bu nedenle, orijinal talep ilişkisine göre malın fiyatı değiştiğinde ve talep edilen miktar değiştiğinde talep eğrisi boyunca bir hareket meydana gelecektir. Başka bir deyişle, talep edilen miktardaki bir değişikliğe yalnızca fiyattaki bir değişiklik neden olduğunda ve bunun tersi de bir hareket meydana gelir.
Talep eğrisi boyunca bir hareket gibi, arz eğrisi de arz ilişkisinin tutarlı kaldığı anlamına gelir. Bu nedenle, malın fiyatı değiştiğinde ve arz edilen miktar orijinal arz ilişkisi tarafından değiştiğinde arz eğrisi boyunca bir hareket meydana gelecektir. Başka bir deyişle, arz edilen miktardaki bir değişikliğe yalnızca fiyattaki bir değişiklik neden olduğunda ve bunun tersi de bir hareket meydana gelir.
Vardiyalar
Bu arada, bir malın talep edilen veya arz edilen miktarı, fiyatı aynı kalsa bile değiştiğinde, talep veya arz eğrisinde bir kayma meydana gelir. Örneğin, bir şişe sütün fiyatı 2 TL olsaydı ve talep edilen süt miktarı Q1’den Q2’ye yükselseydi, bira talebinde bir kayma olurdu. Talep eğrisindeki kaymalar, orijinal talep ilişkisinin değiştiği anlamına gelir, yani miktar talebi fiyattan başka bir faktörden etkilenir.
Tersine, bir şişe sütün fiyatı 2 TL olsaydı ve arz edilen miktar Q1’den Q2’ye düşerse, sütün arzında bir kayma olurdu. Talep eğrisindeki bir kayma gibi, arz eğrisindeki bir kayma, orijinal arz eğrisinin değiştiği anlamına gelir; bu, arz edilen miktarın fiyattan başka bir faktörden etkilendiği anlamına gelir.
Denge fiyatı
Piyasa takas fiyatı olarak da adlandırılan denge fiyatı, üreticinin üretmek istediği tüm birimleri satabileceği ve alıcının istediği tüm birimleri satın alabileceği fiyattır.
Yukarı eğimli arz eğrisi ve aşağı eğimli talep eğrisi ile ikisinin bir noktada kesişeceğini görselleştirmek kolaydır. Bu noktada, piyasa fiyatı, tedarikçileri, tüketicilerin o fiyattan ödemeye razı olacakları aynı miktarda malları piyasaya sürmeye teşvik etmek için yeterlidir. Arz ve talep dengeli veya dengededir. Bunun gerçekleştiği yerdeki tam fiyat ve miktar, her biri çeşitli faktörlerden etkilenebilen ilgili arz ve talep eğrilerinin şekline ve konumuna bağlıdır.
Arzı Etkileyen Faktörler
Arz, büyük ölçüde aşağıdakileri içeren üretim maliyetlerinin bir fonksiyonudur:
- İşçilik ve malzemeler (tüketicilere başka mallar sağlamak için alternatif kullanımların fırsat maliyetlerini yansıtan)
- Girdileri birleştirmek için mevcut fiziksel teknoloji
- Belirli bir zaman aralığında satıcıların sayısı ve toplam üretken kapasiteleri
- Vergiler, düzenlemeler veya ek kurumsal üretim maliyetleri
Talebi Etkileyen Faktörler
Farklı mallar arasındaki tüketici tercihleri, talebin en önemli belirleyicisidir. İkame veya tamamlayıcı ürünler olan diğer tüketim mallarının varlığı ve fiyatları talebi değiştirebilir. Mevsimsel değişiklikler veya reklamların etkileri gibi tüketici tercihlerini etkileyen koşullardaki değişiklikler de önemli olabilir. Gelirlerdeki değişiklikler, herhangi bir fiyatta talep edilen miktarı artırmada veya azaltmada da önemli olabilir.
Arz ve Talep Yasasının Kısaca Açıklaması Nedir?
Özünde Arz ve Talep Yasası, günlük hayatımızdan hepimizin aşina olduğu bir olguyu tanımlar. Diğer her şey eşit olduğunda, bir malın arzı azaldığında (onu daha nadir hale getirdiğinde) veya o mala olan talep arttığında (malın daha çok aranmasını sağladığında) bir malın fiyatının nasıl artma eğiliminde olduğunu açıklar. Tersine, malların tüketiciler arasında daha yaygın (daha az nadir) veya daha az popüler hale geldiklerinde fiyatlarının nasıl düşeceğini açıklar. Bu temel kavram, modern ekonomi boyunca hayati bir rol oynar.
Arz ve Talep Yasası Neden Önemlidir?
Arz ve Talep Yasası esastır çünkü yatırımcıların, girişimcilerin ve ekonomistlerin piyasa koşullarını anlamalarına ve tahmin etmelerine yardımcı olur. Örneğin, yeni bir ürün piyasaya süren bir şirket, reklam yoluyla tüketici talebini artırarak kasıtlı olarak ürününün fiyatını yükseltmeye çalışabilir.
Aynı zamanda, arzı azaltmak için sattıkları birim sayısını kasıtlı olarak kısıtlayarak fiyatlarını daha da artırmaya çalışabilirler. Bu senaryoda, talep en üst düzeye çıkarken arz en aza indirilecek ve bu da daha yüksek bir fiyata yol açacaktır.
Arz ve Talep Yasasının Bir Örneği Nedir?
Örneklemek için, yeni bir ürünü mümkün olan en yüksek fiyata pazarlamak isteyen bir şirketin yukarıdaki örneğiyle devam edelim. Muhtemelen en yüksek kar marjını elde etmek için aynı şirket, üretim maliyetlerinin mümkün olduğu kadar düşük olmasını sağlamak isteyecektir.
Bunu yapmak için, çok sayıda tedarikçiden teklif alabilir ve her tedarikçiden yeni ürünü imal etmek için mümkün olan en düşük fiyatı sağlamak için birbiriyle rekabet etmesini isteyebilir. Bu senaryoda, ürünün imalat maliyetini (veya “fiyatını”) azaltmak için üreticilerin arzı artırılmaktadır.